Als de milieubeweging en bedrijven die verdienen aan hernieuwbare energie, samen de duurzame passie preken, moet iedereen op zijn kippen passen. Dat vindt het Deense orakel Bjørn Lomborg (Opiniepagina, 21 juli). Maar zoals het een goed orakel betaamt laat zijn betoog de lezer in verwarring: welke van zijn vele beweringen zijn juist en waardevol, wat zijn halve waarheden of missers?
 |
| Het Deense milieuorakel Bjorn Lomborg laat de lezer - zoals een orakel betaamt - in verwarring achter: wat is waar, wat halfwaar, wat onjuist? |
Het klopt dat het persbericht waarmee het IPCC zijn speciale rapport over duurzame energie lanceerde, de lading niet dekt, zoals Lomborg stelde. Het persbericht belichtte vooral het meest optimistische van de 164 duurzame-energiescenario’s die het IPCC bestudeerde. Bovendien was het rapport nog niet beschikbaar toen het persbericht uitkwam. Spindoctoring! Een Greenpeaceactivist die aan het rapport meeschreef! Zo kauwt Lomborg eerdere op blogs geuite beschuldigingen na.
Timing noch inhoud van het persbericht blijkt beïnvloed door Greenpeace. Het is een standaard en door de IPCC-leden (landen) ondersteunde praktijk dat een persbericht uitgaat zodra de samenvatting voor beleidsmakers is goedgekeurd. Het persbericht is na een doorwaakte nacht gemaakt door de voorlichter van UNEP die op dat moment beschikbaar was. Deze verkoos een journalistieke boven een evenwichtige aanpak: liever een spraakmakend punt voorop dan al die saaie nuances. Procedureel correct, maar de leiding van het IPCC had dit onevenwichtige persbericht niet moeten laten passeren, al was het maar om critici niet zelf de rotte eieren aan te reiken om het IPCC mee te bekogelen.
En Greenpeace dan? De experts in werkgroepen zijn benoemd in lijn met de procedures waarop de Inter Academy Council in zijn evaluatie van het IPCC eind vorig jaar aandrong; ze vertegenwoordigen het hele spectrum aan visies. Zo is aan het duurzame-energierapport meegeschreven door een expert die bij Greenpeace werkt – waarover Lomborg zich selectief opwindt – maar ook door experts op de loonlijsten van het Franse energiebedrijf EDF en een Jamaicaanse olieonderneming.
Lomborg heeft ook problemen met de lobbycoalitie van milieuorganisaties en belanghebbende bedrijven. Sectoren die geld verdienen met fossiele brandstoffen, lobbyen al zo lang als deze als energiebron worden gebruikt. Waarom zouden de nieuwe duurzame-energiebelangen zich dan van advertenties of pleitnota’s moeten onthouden?
Terwijl de lobby van de duurzame sector op gang begint te komen, is de lobby van de partijen die zich door klimaatbeleid geschaad weten, vele malen krachtiger. In de VS, Canada en Australië is, naar receptuur van de tabakslobby, in de afgelopen tien jaar een paralleluniversum gecreëerd dat de klimaatwetenschap zelf beoogt te ondermijnen. Analyses van hoogleraren als Riley Dunlap en Naomi Oreskes (Merchants of Doubt) laten zien hoe private belangen in de olie- en kolenindustrie een netwerk van instituten hebben gefinancierd om alles wat naar overheidsinterventies riekt tegen te houden. Tientallen als wetenschappers vermomde vrijemarktideologen, verbonden aan een reeks van ‘denktanks’, leveren een permanente stroom rapporten en artikelen die het beeld oproepen dat de wetenschap nog allesbehalve eenduidig is, dat de oorzaak van klimaatverandering toch de zon is, of vulkanen, of dat er überhaupt geen opwarming is. Via talloze blogs en websites echoën de rapporten en artikelen eindeloos op het internet. Invloedrijke media van onder meer Rupert Murdoch, zoals Fox News, vergroten de berichten van de blogs vervolgens weer uit in de reguliere media.
Het blijft niet bij desinformatie. Hoogleraar aardwetenschappen Raymond Bradley beschrijft hoe klimaatwetenschappers systematisch door invloedrijke Republikeinen worden geïntimideerd. Hun argumenten zijn rechtstreeks van de ‘denktanks’ overgenomen. Onderdeel van de strategie is wetenschappers steeds als ‘alarmisten’ te betitelen, en ze te beschuldigen van fraude en manipulatie, of (zoals Lomborg doet) ze beschrijven als willige werktuigen in handen van de milieubeweging. In deze Republican War on Science – de term is van Chris Mooney – is niet wetenschap of waarheidsvinding het doel, maar het beïnvloeden van de publieke en politieke opinies.
En dat lukt. In de VS halveerde in de afgelopen tien jaar het aantal mensen dat de klimaatwetenschap vertrouwt. De desinformatiestroom vindt een willig oor in het postmodernisme, waarin meningen minstens zo belangrijk zijn als feiten, en in een politiek bedrijf dat zich in toenemende mate als anti-wetenschappelijk discours ontwikkelt.
In de VS is het lobbygeweld van de fossiele brandstoffenindustrie het stadium van eerlijk opkomen voor legitieme belangen allang gepasseerd. In plaats daarvan wordt een slag om het wereldbeeld uitgevochten, met alle beschikbare middelen, desnoods ondermijning van de wetenschap zelf die deze industrietakken groot hielp maken.
Lomborg valt over de oproep op affiches om op een klimaatconferentie tot een akkoord te komen, omdat een windmolenfabrikant de affiches sponsorde. Maar die lobby verhoudt zich tot de Big Oil-lobby als Sesamstraat totApocalypse Now. Het is een gotspe de duurzame energie-industrie te verwijten op te komen voor eigenbelang. Door dat te doen toont het Deense orakel zich uiteindelijk vooral een valse profeet.
(Verschenen in NRC_Handelsblad, 28 juli 2011, naar aanleiding van Bjorn Lomborg's artikel De Vrome Preken van de Duurzaamheidsdominee, NRC 21 juli, abonneesite: http://digitaleeditie.nrc.nl/digitaleeditie/NH/2011/6/20110721___/1_14/index.html#page15 ). Zijn oorspronkelijke Engelstalige artikel verscheen in een aantal media, o.a. http://www.chinadaily.com.cn/opinion/project/2011-07/21/content_12952118.htm. )
